Ο Νικόλαος ΜέρλινΤο Bρετανικό υποβρύχιο «HMS Perseus Ν 36» κλάσης Parthian, απέπλευσε στις 26 Νοεμβρίου του 1941 από τη Μάλτα, προς τον κόλπο του Τάραντα στην Αδριατική και το Ιόνιο Πέλαγος, στα πλαίσια επιθετικής περιπολίας, με προορισμό επιστροφής την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Εκτός από τα 59 μέλη πληρώματος, επέβαιναν και δυο επιπλέον άτομα, ο θερμαστής John Capes και ο Ελληνας Υποπλοίαρχος Νικόλαος Μέρλιν.
Τις βραδινές ώρες τις 6 Δεκεμβρίου 1941, προσέκρουσε σε νάρκη στα ανοικτά των ακτών της Κεφαλονιάς και βυθίστηκε, παρασύροντας μαζί του 60 μέλη του πληρώματός.
Ο θερμαστής John Capes ήταν ο μόνος επιζών, καθώς κατάφερε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, να αποδράσει από το βυθισμένο υποβρύχιο. Χρησιμοποιώντας μια ειδική συσκευή διαφυγής, η οποία ονομάζετο «Davis», εκτέλεσε μια ύστατη προσπάθεια για επιτυχή ανάβαση από το ναυάγιο του υποβρυχίου, στην επιφάνεια του ψυχρού Ιονίου. Ο ίδιος κολύμπησε στην πλησιέστερη ακτή της Κεφαλονιάς, η οποία τότε, ήταν υπό ιταλική κατοχή, κοντά στα Μαυράτα.
Εκεί, οι χωρικοί τον βρήκαν σε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση, τον φρόντισαν και του πρόσφεραν καταφύγιο. Όντας σε καλά χέρια για περισσότερο από 18 μήνες, τον βοήθησαν να δραπετεύσει με ασφάλεια στη Σμύρνη.
Η περιπέτεια του John Capes ήταν δύσκολο να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Κανείς δεν πίστευε την ιστορία του. Κανείς δεν κατάλαβε ποτέ, ότι αυτός ο άνθρωπος είχε πάει πραγματικά από την κόλαση στον παράδεισο. Για να ξεφύγει από ένα τέτοιο βάθος, στην πραγματικότητα κατάφερε το ακατόρθωτο. Εξήντα άτομα, είχαν παρασυρθεί μαζί με το υποβρύχιο στο βυθό της θάλασσας του Ιονίου, και μόνο ένας είχε καταφέρει να επιτύχει κάτι, μοναδικό στην ναυτική ιστορία. Οταν έφθασε στην επιφάνεια, άρχισε να ψάχνει γύρω για τους συντρόφους του, αλλά δεν είδε κανέναν.
Κανείς άλλος δεν είχε επέζησε από την βύθιση του «HMS PERSEUS», που έγινε υποβρύχιος τάφος για εξήντα άνδρες. Παρά το γεγονός ότι είχε χτυπήσει άσχημα στα άκρα και στο σώμα, με όση δύναμη του είχε απομείνει, άρχισε να κολυμπά προς την σκοτεινή μάζα που διέκρινε στον ορίζοντα. Ιδιαίτερα ευρηματικός ο John, μετέτρεψε το σάκο οξυγόνου της συσκευής Davis σε σωσίβιο, για να μπορέσει ν’ αντέξει και αυτή τη δοκιμασία της πολύωρης κολύμβησης στην παγωμένη θάλασσα. Μετά από πολλές ώρες αγώνα με το κρύο στη θάλασσα, έφτασε σε μια βραχώδη παραλία. Με μεγάλη προσπάθεια σύρθηκε πάνω στα βράχια και τελικά ήρθε στην ξηρά σε μια από τις παραλίες της Κεφαλονιάς. Εξαντλημένος όπως ήταν, έχασε τις αισθήσεις του.
Την επόμενη μέρα, ήταν ακόμα ξαπλωμένος εκεί, όταν τον βρήκαν δύο ψαράδες από την πλησιέστερη περιοχή, το χωριό Μαυράτα, ο Μιλτιάδης Χαρεράς και Xαράλαμπος Βαλλιάνος. Ο Capes, μετά από μια μυθιστορηματική προσπάθεια να κρυφτεί στην Κεφαλονιά με την συνδρομή πολλών Κεφαλλήνων, διέφυγε με το καΐκι του καπετάν Μιλτιάδη Χούμα.
Και η Κεφαλονίτικη διάσταση στην ιστορία.
Υποπλοίαρχος Νικόλαος (Νίκης) Μέρλιν (1912 – 1941). Ηταν ο μοναδικός Ελληνας που επέβαινε στο υποβρύχιο. Γεννημένος στο Παρίσι, πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Αθήνα, σπούδασε αρχικά στην Γερμανία και επιστρέφοντας στην Ελλάδα, φοίτησε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων. Ο πατέρας του, ήταν γαλλικής καταγωγής. Η οικογένειά του όμως, είχε εγκατασταθεί στην Ελλάδα από τα τέλη του 19ου αιώνα. Η μητέρα του, Αλεξάνδρα Μεταξά, ήταν Ελληνίδα και καταγόταν από την Κεφαλονιά. Υπηρέτησε στα υποβρύχια «Πρωτεύς», «Τρίτων» και «Γλαύκος». Είχε ζητήσει ο ίδιος να μπει στο «ΗMS Perseus». Η μεγάλη του αγάπη για τα υποβρύχια τον “έσπρωχνε” προς το μεγάλο και σύγχρονο -για την εποχή του- βρετανικό σκάφος. Ήθελε να γνωρίσει από κοντά την τεχνολογία του, για να τοποθετηθεί κυβερνήτης σε κάποιο από τα νέα ελληνικά υποβρύχια. Ο Μέρλιν είχε ζητήσει από τον τότε Αρχηγό Στόλου Ε. Καββαδία (και αυτός με Κεφαλονίτικη καταγωγή) να επιβιβαστεί στο υποβρύχιο και να μεταφερθεί με αυτό, στην Αλεξάνδρεια. Έτσι κι έγινε. Με αυτό το υποβρύχιο όμως, που τόσο πολύ λαχταρούσε να δει από κοντά, ο Νίκης Μέρλιν έμελλε να κάνει το τελευταίο ταξίδι της ζωής του, ανήμερα της ονομαστικής του γιορτής και έξω από την ιδιαίτερή του πατρίδα, την Κεφαλονιά.
Οι «Φύλακες-Αγγελοι» του Capes
Οι άνθρωποι που αναφέρονται παρακάτω είναι αυτοί, των οποίων τα ονόματα μπόρεσε να συγκρατήσει ο John Capes. Είναι σίγουρο ότι υπήρξαν πολλοί περισσότεροι κάτοικοι της Κεφαλονιάς που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην απόκρυψη και προστασία του Άγγλου ναυαγού, των οποίων τα ονόματα (ίσως επειδή το επέλεξαν οι ίδιοι, είτε για άλλους λόγους), δεν έγιναν ποτέ γνωστά. Όλοι τους όμως, τούτοι οι γνωστοί αλλά και οι άγνωστοι σε μας Κεφαλλονίτες, έδωσαν πριν από 76 χρόνια μαθήματα θάρρους, αλληλεγγύης και σπάνιου ήθους, και γι’ αυτό ως Έλληνες τους οφείλουμε την ευγνωμοσύνη και το θαυμασμό μας.
Χαράλαμπος Βαλλιάνος
Γεράσιμος Βαλλιάνος
Μιλτιάδης Χαρεράς
Κωνσταντίνος Μαλιαγρός
Μαρίνος Πινιατώρος
Σταύρος Χαλδάς
Νικόλαος Χαλδάς
Ιωάννης Κρητικός και Διδώ Κρητικού
Ιωάννης Πολλάτος
Κλειώ και Ευαγγελία Πολλάκη
Φίλιππος Μπαζίγος
Ελένη και Μαρίνος Κοσμετάτος
Γεράσιμος Ραζής
Γεώργιος Μεταξάς
Ευάγγελος Θωμάτος
Νικόλαος Μεταξάς
Ευάγγελος Πυλαρινός
Νικόλαος Βανδώρος
Γεράσιμος Βανδώρος
Γιώργος Βανδώρος
Αντώνης Βαγγελάτος
Κωνσταντίνος Αυγερόπουλος
Νικόλαος Κομιτόπουλος
Γιάκουμος Λυκούδης
Τα Στοιχεία προέρχονται από το βιβλίο «Υποβρύχιο Περσεύς» κου Κώστα Θωκταρίδη, του γνωστού δύτη ο οποίος βρήκε το υποβρύχιο, 3 περίπου μίλια ανοικτά της Κεφαλονιάς και φώτισε μια άγνωστη πτυχή της ιστορίας του νησιού μας, όπως επίσης από το βιβλίο «Allied Sumbarine Operations in Greece» του Βύρωνα Τεζαπζίδη.
