Εφτασα ενωρίς, γύρω στις 8:00 μ. μ., για τον εορταστικό εσπερινό στον ιερό ναό της Παναγίας στο χωριό Δελλαπορτάτα. Το μάτι μου, αμέσως «σκάλωσε» στον αναγεννημένο ναό μετά τους σεισμούς του 2014 και στην τακτοποίηση του χώρου, τόσο εσωτερικά του ναού, όσο και στον αύλειο χώρο του. Μυρσίνες και δάφνες, μποκέδες με λουλούδια, κλωνάρια από αγριοπιπεριές ριγμένες από τους φωτερούς πολυελαίους, όλα αυτά έδιναν μια νότα ομορφιάς και περιποίησης του ιερού χώρου. Στα πεζούλια του ναού εξωτερικά, ήταν στρωμένα τα χαλιά, πλήθος οι καρέκλες και τα τραπέζια έτοιμα για να υποδεχτούν τα κεράσματα, που θα πρόσφερε στους πιστούς μετά το πέρας του εσπερινού, η Εκκλησιαστική Επιτροπή του ναού.
Στον καλανάρχο ακουγόταν μελωδικά τα ψαλτικά του εορταστικού εσπερινού, τα οποία θύμιζαν αριετταδόρικα άσματα, κι ωσάν κρεσέντα ανεβοκατέβαινα σε ρυθμικές μουσικές σκάλες. Στη μαεστρία ο χοράρχης Παναγής Μεσσάρης και δίπλα του οι ντόπιοι ψαλτάδες, αλλά και ο δικός μας, ο Δημήτρης Μεταλληνός που κεντούσε τον ήχο βυζαντινά Οι ιερείς που συλλειτούργησαν ήταν : ο εφημέριος του ναού π. Νικόλαος Θεοφιλάτος, ο π. Αθανάσιος Λυκούδης και ο π. Χαράλαμπος Μαρκέτος, Ο τελευταίος παράσερνε τους ψαλτάδες στο δικό του φωνητικό άνοιγμα, τους σεγοντάριζε και τούς έκανε να τόν ακολουθήσουν, πιστά και όμορφα. Υπέροχο και τονάτο ήταν το «Φως Ιλαρόν», που το έψαλλαν όλοι σε χορό τόσο εναρμόνια.
Οι επίτροποι: Σπύρος Σαράντη Αντωνάτος και η Σταματούλα Μαρκάτου, έτρεχαν συνέχεια για τα κεριά και τις ανάγκες της περίστασης. Κι άλλοι Δελλαπορτάδες βοηθούσαν όπου χρειαζόταν. Ο κόσμος ήταν πολύς και χάρηκε που ξαναλειτούργησε στο χώρο της, η Παναγία η Δελλαπορτίτισσα, της οποίας ο ναός είχε υποστεί με τους σεισμούς του 2014 πολλές ζημιές.
Επεξηγηματικός και θεολογικός ήταν ο λόγος του ιερέα π. Χαράλαμπου Μαρκέτου, ο οποίος δεν ξέχασε να ευχαριστήσει όσους βοήθησαν για την αποκατάσταση του ιστορικού ναού. Λιτανεύτηκε το «λουλούδι της Παναγιάς» και ακολούθησε η ευλόγηση των άρτων κι έπειτα δόθηκε λίγος χρόνος, μετά το πέρας του εσπερινού, για να κεραστεί ο κόσμος στον αύλειο χώρο του ναού. Όλα ήταν υπέροχα και έγιναν με τάξη. Τα κεράσματα ήταν πολλά, καθώς και τα αναψυκτικά.
Το πανηγύρι στα Δελλαπορτάτα ξαναγύρισε, η Κυρά η Παναγιά μπήκε και πάλι στο σπίτι της μετά τέσσερα χρόνια, το ιερό «λουλούδι της» άνοιξε, ο κόσμος τίμησε τη χάρη της, ο κόσμος ήρθε να τιμήσει το Γενέσιο της Θεοτόκου σ’ αυτόν τον σπουδαίο ναό.
Έφυγα, λίγο πριν αρχίσει η ολονυκτία, ξέροντας πως η Παναγιά ήταν ευχαριστημένη με όλους όσους, λίγο ή πολύ, φρόντισαν το ναό της και βλέποντας τον κόσμο που όλο μυρμήγκιαζε να προσκυνήσει την εικόνα της.
Πολλά μπράβο στον εφημέριο του ναού, π. Νικόλα Θεοφιλάτο, στους Επιτρόπους, στους φανερούς και αφανείς εργάτες, που σιωπηλά, αλλά με μεγάλη υπομονή, κατάφεραν να ξαναλειτουργήσουν αυτόν τον ιστορικό ναό της Παλικής, της Παναγίας, στα Δελλαπορτάτα.
Δελλαπορτάτα
Το Γενέσιο της Θεοτόκου
2ο μέρος
- Ιερός Ναός Γεννήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου (Παναγία η Δελλαπόρτισσα ή Δελλαπορτίτισσα)
Κτίστηκε στο μέσον του 17ου αιώνα από τις οικογένειες Δελλαπόρτα όταν κυνηγήθηκαν και διώχθηκαν από τους Λουβέρδους του χωριού Σκοινέα. Ο ναός σήμερα βρίσκεται στο ανατολικό μέρος του χωριού και μάλιστα επισκευάσθηκε μετά τους σεισμούς του 1953.Μια ενεπίγραφη μικρή πλάκα πάνω από την εξωτερική πύλη του ναού μάς ενημερώνει πως το ιερό κτίσμα έτυχε της βοήθειας και μέριμνας των Ιωάννη Μαρίνου Γερουλάνου, του ευεργέτη Ευάγγελου Μπασιά και του Βαλλιανείου Κληροδοτήματος.
Εορτάζει στις 8 του Σεπτεμβρίου όπου γίνεται ιερά πανήγυρης με κατάνυξη και ολονυκτία. Έως το 2010 η βοήθεια και ο αγώνας του εφημέριου του ναού, π. Χαράλαμπου Μαρκέτου και του μακαριστού ζεύγους, Φωτίου (Επίτροπος) και της συζύγους Σταμούλας Γραικούση, καθώς και του επιτρόπου Γεράσιμου Σαράντη Αντωνάτου, διατηρούσαν το πανηγύρι αμείωτο και ευλαβικό. Πέρα από πολλούς Παλικησιάνους προσκυνητές και από Δελλαπορτάδες που έρχονται απ’ όπου κι αν κατοικούσαν, κοσμούσε με την παρουσία του την εορτή και ο μακαρίτης Γεώργιος Ι. Γερουλάνος με τη σύζυγό του Ιωάννα, που φρόντιζαν με περισσή αγάπη κάθε τι που είχε σχέση με το ναό.
Το πανηγύρι στα Δελλαπορτάτα είναι ονομαστό από παλιά για το «Λουλούδι της Παναγίας» που υπάρχει και φυλάσσεται στο ναό αυτόν. Πρόκειται για «ξυλόβλαστο λουλούδι, ή λουλούδι της ερήμου», το οποίο ανοίγει και «απλώνει» ή ξετυλίγει τα μαζεμένα του κλαδιά κατά τη διάρκεια των ακολουθιών της Ιεράς Πανήγυρης της Παναγίας. Όταν τελειώσει η γιορτή της Παναγιάς, αυτό φυλάσσεται προσεκτικά σε κατάλληλη γυάλα, αφού ήδη από μόνο του αρχίζει να κλείνει ή να μαζεύει όπως λένε. Θεωρείται ένα θαύμα που επιτελείται από την πίστη των προσευχομένων και λειτουργηθέντων στο Γενέσιον της Θεοτόκου. Λένε πως το Λουλούδι αυτό, το έφερε πριν πολλά χρόνια από τα Ιεροσόλυμα, κάποια κυρία από το χωριό, λεγόμενη Ελένη Δελλαπόρτα.
Επίσης, στον ιερό αυτό ναό εορτάζει και ο Άγιος Νικόλαος του Μαγιού ή όπως λέγεται, ο Μαγιάτικος Άγιος Νικόλαος στις 10 του Μαΐου. Την εορτή αυτή ξεκίνησε ο παλιός εφημέριος του ναού, Χαράλαμπος Μαρκέτος, ο οποίος με δική του προσπάθεια και μέριμνα φρόντισε να συντηρηθεί η παλιά εικόνα του Αγίου Νικολάου και να πραγματοποιείται το πανηγύρι. Η εικόνα αυτή βρισκόταν στην παλιά εκκλησία του Αγίου Νικολάου και αργότερα μεταφέρθηκε στο ναό της Παναγίας. Εικονίζει τον Άγιο Νικόλαο στο κέντρο και τριγύρω υπάρχουν μικρογραφίες από τη ζωή και τα θαύματα του αγίου αυτού. Η εικόνα σήμερα φυλάσσεται σε ξυλόγλυπτο θρόνο, προσφοράς του Γεωργίου Ιωάννη Γερουλάνου.
Στην τριετία του 2005-2008, σε κάποιο χώρο της εκκλησίας κτίστηκε το κελί,(εγκαινιάστηκε το 2008) χρήσιμο για τις ανάγκες του ναού, με την οικονομική στήριξη του Γεωργίου Ι. Γερουλάνου και της Μαργαρίτας Πόγγη – Σκοτσιμάρα και άλλων.
Έπειτα από προσπάθειες του ιερέα και των επιτρόπων, ο ναός κατά τα τέλη της δεκαετίας του 2000 είχε αρχίσει να διακοσμείται με σημαντικές αγιογραφίες στους τοίχους του κυρίου μέρους , από έργα του ζεύγους Πυλαρινού.
Στον αγώνα για τη «διατήρηση και τη λειτουργία» του ναού της Παναγίας, ιδίως το χρονικό διάστημα , 2005 έως 2012, εκτός από τον ιερέα Μαρκέτο Χαράλαμπο, και τους επίτροπους: Φώτιο Γραικούση και Γεράσιμο Σαράντη Αντωνάτο, σημαντική είναι η παρουσία και η προσφορά της συζύγου του Φ. Γραικούση, της Σταμούλας, που αγωνιζόταν καθημερινά για το ναό και τη σωστή λειτουργία του.
Στην οικία δε του Φώτη Γραικούση έπειτα από τη Θεία Λειτουργία της ιεράς πανήγυρης, στρωνόταν το τραπέζι για τους ιεροψάλτες, τον ιερέα και τους φιλοξενούμενους του χωριού.
Είναι αλήθεια πως τόσο οι Δελλαπορτάδες όσο και ο εφημέριος Χαράλαμπος Μαρκέτος έδωσαν ένα ξαναζωντάνεμα θρησκευτικό και κοινωνικό στην ιερά πανήγυρη του χωριού. Φυσικά η παρουσία, η αγάπη και το ενδιαφέρον του ζεύγους Γεωργίου και Ιωάννας Γερουλάνου, στήριζαν για χρόνια όλες αυτές τις προσπάθειες της παράδοσής μας.
Το 2014 ο ναός επλήγη από τους φοβερούς σεισμούς και έπαθε μεγάλες ρηγματώσεις στην τοιχοποιία του. Με την άοκνη προσπάθεια και το ενδιαφέρον του σημερινού ιερέα και εφημέριου του ναού από το 2012, π. Νικόλα Θεοφιλάτου και των Επιτρόπων: Σπύρου Σαράντη Αντωνάτου και της Σταματούλας Μαρκάτου αποκαταστάθηκαν οι ζημιές και μετά τέσσερα χρόνια από τους σεισμούς θα ξαναλειτουργήσει εφέτος εορταστικά.
ΑΛΛΟΙ ΙΕΡΟΙ ΝΑΟΙ ΣΤΑ ΔΕΛΛΑΠΟΡΤΑΤΑ
ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΓΥΡΩ ΠΕΡΙΟΧΗ
- Ιερός Ναός Υπεραγίας Θεοτόκου Ζωοδόχου Πηγής (Αγίας Ελεούσας)
Ανατολικά από το χωριό Δελλαπορτάτα και στη θέση Λαγκάδι μέσα στη ρεματιά υπήρχε η εκκλησία της Αγίας Ελεούσας. Αναφέρεται ως πρώτη μαρτυρία η ύπαρξή της σε νοταριακή πράξη το 1647. Ανήκε στην οικογένεια Μαρκόπουλου και αργότερα στην οικογένεια Κατσαΐτη. Προσεισμικά ο ναός είχε ένα μικρό οίκημα που χρησιμοποιείτο ως κελί. Σήμερα ανήκει όλη αυτή η περιοχή μαζί με την ιαματική πηγή που υπάρχει ακόμη εκεί στην οικογένεια του Φώτη Γερασίμου Γραικούση.
Η ιαματική πηγή απασχόλησε μελετητές και ερευνητές για τις θεραπευτικές ιδιότητες που έχει το θειούχο νερό της.
- Ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου
Ο ναός αυτός υπήρχε στο χωριό στα Δελλαπορτάτα από τον 17ο αιώνα. ανήκε στις οικογένειες Αβλίχου και Μαρκοπούλου και αργότερα στις οικογένειες Τυπάλδου και Μαρκοπούλου. Ο ναός καταστράφηκε από τους σεισμούς του 1867 και τα ερείπιά του βρίσκονται ακόμη απέναντι από τη διασταύρωση των οδών Δελλαπορτάτα και Μονάμπελες.
- Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου Προδρόμου στο Χόχλιο
Ο ναός αυτός αναφέρεται από το 1766 και ήταν ιδιόκτητος της οικογένειας Δελλαπόρτα (Κλάδος Δαρείου).
- Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου στις Αμμουδαρές
Τα ερείπια του, από την φωτιά που τον κατέστρεψε πριν λίγα χρόνια βρίσκονται ακόμη σήμερα στο δρόμο που ανεβαίνει στο χωριό από τον κάμπο της Υπαπαντής στα Βαριά. Αναφέρεται από το 1690 και από το 1824 ανήκε στην οικογένεια Κατσαΐτη και πολύ αργότερα στην οικογένεια Δελλαπόρτα.
