Του Βασιλείου Βιγκλή*
Εδώ και λίγους μήνες ξεκινήσαμε μια μάχη. Μια μάχη ενάντια σε έναν ύπουλο εχθρό. Μια μάχη γεμάτη προκλήσεις. Αυτό που μπορούμε να πούμε με βεβαιοτήτα είναι ότι ο ΚΟΡΟΝΟΙΟΣ ΘΑ ΝΙΚΗΘΕΙ. Θα νικήσουμε διότι διαθέτουμε δύο υπερόπλα. Το ανοσιακό μας σύστημα και την επιστήμη.
Στο άρθρο αυτό θα δούμε περιληπτικά τους μηχανισμούς με τους οποίους ο κορονοϊός CoVid – 19 επιτίθεται στον άνθρωπο και προκαλεί την λοίμωξη, καθώς και πώς λειτουργούν οι οροί, τα εμβόλια και τα φάρμακα ενάντια στον ιό.
1. ΤΟ ΑΝΟΣΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Το ανοσιακό σύστημα είναι το σύστημα άμυνας του οργανισμού μας απέναντι και στις ιικές λοιμώξεις. Είναι ένα σύστημα που λειτουργεί σαν μια ορχήστρα. Έχει πνευστά, κρουστά και μαέστρο, δήλαδή κύτταρα, χημικές ουσίες και κύτταρο συντονιστή του μηχανισμού. Είναι μια ορχήστρα που κάνει πρόβες για πάνω από 2 δισεκατομμύρια χρόνια, όσα και τα χρόνια της εξέλιξης. Οι μήχανισμοι άμυνας του οργανισμού μας χωρίζονται σε 2 μεγάλες κατηγορίες :
i) Μη ειδική ανοσιακή απάντηση, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την φαγοκυττάρηση τών ιών απο ειδικά κύτταρα και τη φλεγμονή και
ii) Ειδική ανοσιακή απάντηση που περιλαμβάνει κυρίως την παραγωγή αντισωματών που εξουδετερώνουν τον ιό καθώς και ειδικών κυττάρρων που ειναι υπεύθυνα για τής ελάττωση τής ποσοτήτας του ιού μέσα στο σώμα (ιικό φορτίο) και τελικά οδηγούν στήν πλήρη εξαφάνισή του ιού.
Όταν ένας ιός εισέλθει στον οργανισμό μας ενεργοποιούνται και οι δύο μηχανισμοί και επιτίθενται κατά του εισβολέα. Την πρώτη φορά η επίθεση για να εκδηλωθεί χρειάζεται αρκετές ημέρες για να αναπτυχθεί (πρωτογενής ανοσιακή απάντηση), με αποτέλεσμα ή δράση του ιού χρονικό αυτό το διάστημα να οδηγεί σε συμπτώματα (ασθένεια). Ο οργανισμός μας όμως, μέσω της ανοσολογικής μνήμης, θυμάται τον ιό. Αν εκτεθεί για δεύτερη φορά, ακόμη και μετά απο χρόνια, στον ίδιο ιό, ή απάντηση του είναι ταχύτατη. Σε λίγες ώρες και πριν προλάβει ο ιός να δημιουργήσει συμπτώματα, επιτίθεται και τον εξολοθρεύει (δευτερογενής ανοσιακή απάντηση).
2. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ Ο ΚΟΡΟΝΟΙΟΣ CoVid – 19 ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΛΟΙΜΩΞΗ
Ο SARS Cov 2 ( CoVid – 19) έχει πολλά κοινά χαρακτήριστικά με τους άλλους κορονοϊούς και είναι κοινό φυλογενετικά με τον SARS Cov 1 ο οποίος προκάλεσε τήν επιδημία του 2002 – 2003.
Ο κορονοϊός, όπως όλοι οι ιοί, εισέρχεται μεσα στα ανθρώπινα κύτταρα αφού συνδεθεί μαζί τους με ειδικούς συμπληρωματικούς υποδοχείς που βρίσκονται στον ιό και στήν μεμβράνη των κυττάρων. Τους ειδικούς αυτούς υποδοχείς για τον CoVid – 19 διαθέτουν σε μεγάλο βαθμό τα κύτταρα του πνεύμονα. Για αυτό και προσβάλλονται κυρίως απο τον κορονοϊό. Ακολούθως, διαλύει το εξωτερικό του περιβλήμα με τη βοήθεια ειδικών ενζύμων που δρουν σε συγκεκριμενο περιβάλλον ενεργού οξυτήτας (pH). Τελος ο κορονοϊός, με την βοήθεια ενζύμων, πολλαπλασιάζει το γενετικό του υλικό και φτιάχνει νέους ιούς που προσβάλλουν τα γειτονικά κύτταρα.
3. ΟΡΟΙ. ΠΩΣ ΔΡΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΟΙΟΥ
Ο ορός είναι έτοιμα αντισώματα κατα του ιού. Παίρνουμε αίμα απο άτομα που προσβλήθηκαν από τον κορονοϊό και έχουν πλέον ιαθεί. Το αίμα αυτό περιέχει μεγάλες ποσοτήτες αντισωμάτων κατά του ιού τα οποία μπορεί να κυκλοφορούν για μήνες ή και χρόνια μετά τη λοίμωξη.
Διαχωρίζουμε τα αντισώματα αυτά και τα εισάγουμε στο σώμα του ασθενούς, τα οποία θα δράσουν άμεσα κατά του κορονοϊού. Τα αντισώματα όμως αυτά μπορεί να παραχθούν και με άλλους τρόπους όπως θα δούμε το επόμενο διάστημα. Επίσης, βρίσκεται σε φάση δοκιμής εξουδετερωτικό αντίσωμα (TSM 2) το οποιο εμποδίζει τήν “καταιγίδα κυτταροκινών” ώς αντιδρασή του ανοσιακού συστήματος στον κορονοϊό, που εχει ώς αποτελεσμα φλεγμονή τών πνευμονών.
4. ΕΜΒΟΛΙΑ. ΠΩΣ ΔΡΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΟΙΟΥ
Το εμβόλιο είναι ένα μη παθογόνο βιολογικό παρασκεύασμα που εισάγουμε στον οργανισμό μας και το οποίο μιμείται τον παθογόνο μικροοργανισμό (συγκεκριμένα τον κορονοϊό). Ο οργανισμός μας επιτίθεται στο βιολογικό αυτό παρασκεύασμα και το καταστρέφει. Παράλληλα, ενεργοποιείται η ανοσολογική μνήμη. Έτσι, όταν μας προσβάλει για πρώτο φορά ο κορονοϊός, για τον οργανισμό μας θα είναι η δεύτερη φορά, οπότε θα τον εξολοθρεύσει ταχύτατα πριν προλάβει να δήμιουργήσει συμπτώματα (απόκτηση ανοσίας). Αυτή την στιγμή γίνεται μια μάχη με τον χρόνο για την ανάπτυξη εμβολίων ώστε να νικήθει ο CoVid – 19. Βρίσκονται σε κλινικές δοκιμες (φάσεις Ι – ΙΙΙ) δεκάδες τύποι εμβολίων ( mRNA- 1273, Ad5-nCov, BNT162, WO-4800, R-COVID-19vaccine, RNAvaccine ) και πολλά άλλα που στοχεύουν με πραγματικά εκπληκτικές προσεγγίσεις στην ενεργοποίηση του ανοσιακού συστήματος και την επίτευξη ανοσολογικής μνήμης.
5. ΦΑΡΜΑΚΑ, ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΙΟΥ
Εμβόλιο κατα του κορονοϊού ακομή δεν προβλέπεται να κυκλοφορήσει για τους επόμενους μήνες. Άμεση θεραπεία μπορούμε να έχουμε μόνο από φάρμακα. Ας δούμε μερικά από τα υπάρχοντα φάρμακα που δοκιμάζονται αυτήν τη στιγμή κατά του ιού.
i) Χλωροκίνη (Plaquenil-Cloroquine). Μηχανισμός δράσης.
Η χλωροκίνη είναι ένα χημικό μόριο το οποίο ανακαλύφθηκε το 1934 και χρησιμοποιείται κυρίως για τήν προλήψή και θεραπεία τής ελονοσίας. Ο βασικός μηχανισμός με τον οποίο δρα είναι να αυξάνει την ενεργό οξύτητα (pH) σε ενδοκυττάρια σωματίδια, άρα να εμποδίζει τον πολλαπλασιασμό του κορονοϊού, μια και σε κάποια στάδια χρειάζεται πιο χαμηλό pH. Ακόμη φαίνεται να εμποδίζει την παραγωγή ουσιών απο τον οργανισμό (κυτταροκίνες) που δημιουργούν φλεγμονή στους πνεύμονες.
ii)Λοπιναβιρή/Ριτοναβιρή (Kaletra – Lopinavir/Ritonavir)
Φάρμακο που έχει χρησιμοποιηθεί τα τελευταία περιπου 20 χρόνια με επιτυχία κατα του HIV. Περιέχει δυο αναστολείς πρώτεασών ( lopinavir/ritonavir) δήλαδή ενζύμων που χρησιμοποιεί ο ιός, αφού εισέλθει μέσα στο ανθρώπινο κυτταρο, για να πολλαπλασιαστεί.
iii) Favipiravir ( T-705)
Φάρμακο το οποιο χρησιμοποιείται για αρκετά χρόνια, κυρίως κατα των ιών τής γρίπης. Το συγκεκριμένο φάρμακο καταστέλλει τον πολλαπλασιασμό του γενετικού υλικο του ιού (RNA). Ο μηχανισμός δράσης του δεν είναι απόλυτα εξακριβώμενος. Φαίνεται να επάγει πολλές μεταλλάξεις στο γενετικό υλικό που δημιουργεί τα ένζυμα που είναι υπεύθυνα για τον πολλαπλασιασμό του γενετικού υλικού του ιού.
iv) Remdesivir
Το φάρμακο αυτό μελετάται απο το 2014 για την θεραπεία του ιού Ebola. Ο μήχανισμός δρασής του δεν έχει ξεκαθαρίσει απόλυτα. Φαίνεται να ενσωματώνεται στο ένζυμο που χρησιμοποιεί ο ιός για να πολλαπλασιάσει το γενετικό του υλικό. Το σχήμα του ενζύμου αλλάζει με αποτέλεσμα να μην μπορεί να βοηθήσει και αμέσως σταματά ο πολλαπλασιασμός του γενετικού υλικού του ιού.
Η επιστήμη θα νικήσει τον κορονοϊό, όπως νίκησε τόσες και τόσες ασθένειες, όπως εξαφάνισε από τον πλανήτη την ευλογιά. Μέχρι τότε η υπομονή, η αισιοδοξία, η υπευθυνότητα και η ψυχραιμία ας είναι οι σύντροφοι μας.
* Ο Βασίλειος Βιγκλής, από τα Σαρλάτα, είναι Βιολόγος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Αθηνών και εξειδικευμένος στην ανοσοπαθογένεια των ιογενών λοιμώξεων.
