Συννεφιασμένη η φετινή μέρα της εορτής της Υπαπαντής του Κυρίου και κουρτίνες νερού στον ορίζοντα προμηνούσαν πως το νερό όλο και κοντεύει στη Θηνιά. Αλλά, από ότι κατάλαβα, το νερό θα ήταν –βριτσιλερό- , δηλαδή, δεν θα είχε ιδιαίτερη ορμή.
Έφτασα στα Ζόλα, μπήκα στο ναό της Κυράς της Υπαπαντής, λίγος κόσμος μέσα, αλλά η ψαλτική που ακουγόταν σε αποζημίωνε με το κατανυχτικό ύφος που είχαν όλα αυτά τα εορταστικά μελωδικά ποικίλματα, που η ομάδα των ιεροψαλτών εναρμόνια έψαλλε. Δυο ιερείς, ο π. Ανδρέας Σβορώνος και ο π. Αντώνιος Καγγελάρης, καθώς και οι δυο διάκονοι της μητροπόλεως, ο Βασίλειος Φλαμιάτος και ο Γεώργιος Σταθούλης συλλειτουργούσαν κατά την τάξη, όπως τους όριζε το ορθόδοξο τυπικό.
Ο Σεβασμιότατος κος Δημήτριος, έλειπε, είχε αρχιερατεύσει στον εσπερινό…
Στον ένα καλανάρχο ήταν οι πέντε ψαλτάδες, με πρώτον τον Μενέλαο Σωτηρόπουλο και δεξιά κι αριστερά του οι: Μάκης (Παπάς) Παπαναστασάτος, Μάριος Κρούσος, Γιώργος Μαυρογιάννης και Σπύρος Μποφιλάτος. Όλοι τους μια ομάδα, συμπαγής φωνητικά, μετρημένη και στερεά στην εκτέλεση των ψαλμών, μα πάνω από όλα, σου μετέδιδαν στο αυτί μια γλυκύτητα ήχου, χωρίς φωναξίες και κορώνες περιττές και εντυπωσιακές.
Πριν από τη Δοξολογία ακούστηκαν ψαλτικά, εν χορώ, με γαληνεμένη ακουστική τα Θεοτόκια της Κυράς της Υπαπαντής.
Όπως όμως ακούστηκε το «Θεοτόκε,ἡ ἐλπίς πάντων τῶν Χριστιανῶν, σκέπε, φρούρει, φύλαττε τούς ἐλπίζοντας είς Σέ». «Ακατάληπτόν έστι το τελούμενον εν σοι και αγγέλοις και βροτοίς, Μητροπάρθενε Αγνή», παίρνουν τις καντινέλλες οι Επίτροποι και αρχίζουν να κουνούν τους πολυελαίους πάνω στον ψαλτικό ρυθμό, δίνοντας ενέργεια στις ματιές των πιστών και στη στιγμή της παρακλητικής ποίησης του ύμνου προς την Παναγία.
Βλέπεις τούτο το «έθιμο», ενεργειακό στην τέλεσή του, συνδυάζει την κίνηση με το άκουσμα, τόσο όμορφα, που σε παρασέρνει να σκεφτείς, ότι η ζωή είναι στιγμές, και αξίζει να τις ζεις με ολότητα και συνείδηση. Το κούνημα των πολυελαίων μέσα στην ιδιαίτερη λειτουργία ή τη Θεία Τελετή, πέρα από το «αναπέταμα» της ματιάς στην ουρανία του ναού, αναμοχλεύει τη θεία ενέργεια των ήχων, που όλο και υψώνονται στον «ουράνιο» χώρο του ναού.
Λίγα λεπτά πριν την Δοξολογία, ο Μάκης ο Ξένος με ορμή ανέβηκε τα σκαλιά του καθιστού καμπαναριού του ναού, και τρέλανε με δυνατά χτυπήματα τα γλωσσίδια από τις καμπάνες, διαλαλώντας την πανήγυρη στους ανθρώπους της περιοχής, σ’ όλη τη Θηνιά.
Η ψαλτική παρέα δεν έχασε καθόλου το ρυθμό της,. διατήρησε επάξια την ευχάριστη και δομημένη στην εκτέλεση ερμηνείας των ύμνων, με κορύφωση τον ύμνο «Πνεύμα Άγιον…» για να μπουν όλοι μετά από αυτόν στην Θεία Λειτουργία.
Όλα κύλησαν όμορφα, τακτοποιημένα με πρώτον τον επίτροπο του ναού και πρόεδρο της Τοπικής Κοινότητας Ζόλων, τον Γιώργο Αποστόλη Απέργη, που το μάτι του όλο και κοιτούσε, μήπως κάπου χρειάζονται βοήθεια. Βλέπετε… Πρόεδρος Πλανητάρχης είναι αυτός!-. Έστεκε όρθιος μαζί με τον Παναγή Βανδώρο…
Η εκκλησία ήταν καταστολισμένη με υπέροχα ξωτικά λουλούδια, αλλά και με βιολέτες της εποχής, τα μανουσάκια, δεν έλειπαν τα δαφνόκλαρα και στο τέμπλο, η εικόνα της Υπαπαντής ήταν στολισμένη με άνθη ασπριδερά και κοκκινωπά γαρύφαλλα. Όπως τακτοποιημένη ήταν, με το φως να αχνοφέγγει πάνω της, φάνταζε μέσα σε φως ιλαρών, και πως, οι θείες μορφές του προφήτη Συμεών και της Παναγιάς κινούντο ευχαριστημένες για την όμορφη τελετή που τούς γινόταν…».
Εστίασα τη ματιά μου και τα αυτιά μου στους ψάλτες, καθώς το «Χερουβικόν» κύλησε με μια απαλότητα, γεμάτη κρεσέντα, τα οποία όταν έφταναν στην κατάληξή τους, ισορροπούσαν χωρίς φωνητικές ουρές και αστάθειες. Το μπάσο, στερέωνε το όλο φωνητικό πλαίσιο, ως κόρδα αμφίρροπη, κι έτσι το φωνητικό σύνολο συγκρατείτο ενωμένο και εναρμόνιο, δίδοντας μας, κατά τη γνώμη μου, μια από τις καλύτερες ερμηνευτικές Θείες Λειτουργίες, που έχω ακούσει έως σήμερα.
Το κλειδί της επιτυχίας τους ως ψαλτικό σύνολο ήταν η πληρότητα των φωνών τους, το ύφος της πίστης, τα δομημένα ανοίγματα των φωνητικών δυνατοτήτων τους, και το κοίταγμα στον Χοράρχη, Μενέλαο Σωτηρόπουλο, που με τον τρόπο του, τους οδηγούσε θαυμάσια.
Το Αποστολικό Ανάγνωσμα, έγινε από τον βασικό ψάλτη του ναού, τον Σπύρο Μποφιλάτο, που παρόλο που δεν κατέβηκε από τον καλανάρχο, να το πει μπροστά στην ωραία Πύλη, με καθαρή ανάγνωση και μελωδικές δικές του καταλήξεις επί των φράσεων, απέδωσε το κείμενο σωστά, που λίγοι γνωρίζουν την θεολογική του αξία.
Άρτοι και φωταψίες, λουλούδια και καντινέλλες, πολυέλαιοι και κεριά, όλα στην επίβλεψη του επιτρόπου Γεράσιμου Νικ. Απέργη Μεταξά, που μεριμνούσε την κάθε στιγμή για το καλύτερο.
Χάρηκα το πανηγύρι στα Ζόλα, παρόλο που ο κόσμος δεν ήταν πολύς, λόγω της έξαρσης της Πανδημίας. Το βασικό όμως ήταν, πως, όσοι είμαστε εκεί, διατηρούσαμε τα μέτρα ασφαλείας και σε κανέναν δεν έλειψε η μάσκα και το αντισηπτικό που είχαν φέρει οι Επίτροποι του ναού. Χάρηκα που είδα τους συγγενείς Απεργαίους, μικροί και μεγάλοι, που παρ’ όλες τις εργασίες τους, έδωσαν το παρόν τους στην εκκλησία της Παναγίας μας, της Αζολιωτοπούλας, της Παναγίας των Απεργαίωνε. Ο εφημέριος του ναού, π. Ανδρέας Σβορώνος, μνημόνευσε όλους τους θανόντες της ενορίας και ευχαρίστησες όλους όσοι βοήθησαν, αλλά και αυτούς που ζουν στον Εξωτερικό.
Μας έλειψε ο θεολογικός λόγος της μεγάλης εορτής, γιατί σ’ αυτές τις εορτές ο λόγος δεν είναι μόνο επικοινωνία ,αλλά και πνευματική προσφορά, για αναζήτηση και αναθεώρηση των πράξεών μας.
Η Χριστίνα Γασπαράτου-Τζάκη, η Βάσω Ξένου- Γασπαράτου και η Λουΐζα Γασποαράτου είχαν φροντίσει για τα γλυκίσματα και τον καφέ, που αν και δόθηκαν στο χέρι, για την ασφάλεια της υγείας, ήταν όλα εκλεκτά και προσεγμένα στο τρατάρισμά τους.
Έπιασε η βροχή, μόλις τελείωσε και το κέρασμα και, βγαίνοντας στην πόρτα για να κατεβώ το μονοπάτι της μπασιάς, μονολόγησα ψιθυριστά «Κυρά μου Υπαπαντή, άμα δεν έχεις το νερό, το δανείζεσαι».
Με ερωτάει κι ο βοσκός… που με άκουσε, «Μωρέ κουρλέ τι μονολογείς; Άκου τι μονολογώ του λέω… του χρόνου η Υπαπαντή να είναι καλοκαιρινή, για να βρέχει τον Μάρτιο. Τού είπα την κεφαλονίτικη παροιμία … «Καλοκαιριά τση Παπαντής, μαρτιάτικος χειμώνας», κάτι που θέλει να πει πως, ο Μάρτης θα είναι βροχερός και κρύος.
Χρόνια Πολλά και καλά σ’ όλους μας
και πρώτα στους Αζολιάτες μου
Βαρειά Ληξουρίου:
Ο Εσπερινός
της Κυράς της Υπαπαντής
Το φετινό γιορτάσι της κυράς της Υπαπαντής ήταν βρεγμένο, όπως το καλεί η αγία ημέρα της μεγάλης Δεσποτικής Εορτής. Βρέθηκα στον εορταστικό εσπερινό της Υπαπαντής στα Βαρειά του Ληξουρίου, λόγω που ευλαβούμαι τη μεγάλη δεσποτική εορτή του Χριστιανισμού, η οποία είναι Προφητική και Καθοδηγητική στο νου και στην ψυχή του κάθε χριστιανού. Θα αποφύγω τα ιστορικά του ναού, γιατί αυτά τα έχω γράψει πολλές φορές, και θα σταθώ στην εκκλησιαστική και κοσμική εκτέλεση του φετινού εσπερινού.
Από τις 3:30 ήρθαν οι ιερείς: π. Χαράλαμπος Μαρκέτος και ο π. Γεράσιμος Σφαέλος, που με γλυκύτητα έψαλλαν τους προφητικούς και εορταστικούς ύμνους του εσπερινού. Στο δε καλανάρχο ήταν οι ψαλτάδες του Ληξουρίου, ο καλλικέλαδος Σπύρος Έρτσος και ο μαέστρος και εκλεκτός ψάλτης, Σπύρος Θεοτοκάτος. Κόσμος όχι τόσος πολύς, λόγω του φόβου της πανδημίας, αλλά αρκετοί κάτοικοι από τη γύρω περιοχή και το Ληξούρι, που όπως πάντα τιμούν αυτό το πανηγύρι στο συγκεκριμένο ναό, με πολλή ευλάβεια.
Όλα ήταν τακτοποιημένα, παστρικά, με τάξη όπως πρέπει να είναι στις θρησκευτικές αυτές τελετές των πανηγυριών. Μέλη της οικογένειας του Αναστάσιου Κολαΐτη, η κόρη του Γιάννα, η ανιψιά του η Ευδοκία, ο εγγονός Μιχάλης, ο Άκης Ευαγγελάτος, και άλλοι Κολαϊτέοι, αλλά και ο Χρήστος από την Αθήνα, τακτοποίησαν την εκκλησιά και τους γύρω χώρους, το κελί και την μπασιά, για να έρθει ο κόσμος και να χαρεί ευλαβικά το πανηγύρι.
Η γειτόνισσα, η πάντα άξια, Ανεζίνα Βασιλάτου, στόλισε την εικόνα της Υπαπαντής του Κυρίου, με άνθη της εποχής και φρόντιζε για ότι χρειαζόταν η κάθε στιγμή. Ήρθε κόσμος με τις αρτοκλασίες και σπερνά, με φιόρα ευωδιαστά, με βιολέτες μανουσάκια, με κρινάκια, μα και η Ντουντούλα η Λαδά με τα ωραία της γλυκά…
Έτσι στήνονται τα πανηγύρια στο νησί μας. Υπάρχουν άνθρωποι που βοηθούν για το κάθε τι, που νιώθουν την αγάπη της βοήθειας προς τους ανθρώπους που εμπλέκονται στο ναό, βοηθούν τους επιτρόπους, τους ιερείς, τους ιδιοκτήτες (αν ο ναός είναι ιδιωτικός), αλλά και πράττουν ότι μπορούν με θρησκευτική ευλάβεια για την Παναγιά, όπως και σ’ αυτό το πανηγύρι της Υπαπαντής.
Πολύ φοβάμαι πως, αυτές οι εικόνες της προσφοράς και της αγάπης, όλο και απομακρύνονται από την κοινωνίας μας, όλο και χάνονται ή καλύτερα θα έλεγα πως ελαττώνονται, γιατί η εποχή μας, μένει στην ιστορικότητα, (αρέσκεται να την εκθέτη μόνο) και «όχι στην ενεργεί πράξη» , που οσημέραι γίνεται ιστορία.
Ο εσπερινός ήταν κατανυκτικός, με διάχυτη επικοινωνία μεταξύ των πιστών και των ανθρώπων του ναού της Υπαπαντής.
Σημαντικός ήταν ο επεξηγηματικός θεολογικός λόγος του π. Χαράλαμπου Μαρκέτου, που έδωσε τα μηνύματα της εορτής της Υπαπαντής και τη στάση που πρέπει εμείς να έχουμε ως κοινωνία Ορθοδόξων Πιστών, αν φυσικά θέλουμε και νιώθουμε πως υπηρετούμε αυτή την πορεία. Με παραδείγματα και αναφορές στη θρησκευτική και ελληνική ιστορία, ο π. Χαράλαμπος Μαρκέτος εξήγησε τους βασικούς ψαλτικούς ύμνους, που αφορούν στην Υπαπαντή του Κυρίου. Αξίζουν πολλά μπράβο στον ιερέα, γιατί με τον τρόπο του, δίνει το μήνυμα της εορτής, επικοινωνεί ενημερωτικά με τους πιστούς, και μάλιστα με προβληματισμούς και τοποθετήσεις ορθόδοξης πίστης, που αγκαλιάζουν και την πίστη μας αλλά και τα κοινωνικά θέματα, που πολλοί… φοβόμαστε να τα συζητήσουμε.
Σε κάθε πανηγύρι, κάθε Κυριακή, κάθε εορτή είτε είναι δεσποτική, είτε απλή ή και των αγίων, θα πρέπει να υπάρχει ο λόγος του ιερέα, του ιεροκήρυκα, γιατί έτσι ο κόσμος νιώθει πιο πολύ την πίστη, και από χριστιανοί κατά παράδοση γεννόμαστε χριστιανοί κατά συνείδηση. Ψιλόβρεχε, όταν ο ιερέας είπε το «Νυν απολύεις τον δούλο σου δέσποτα…», κεραστήκαμε και ευχηθήκαμε να μας έχει η Κυρά η Υπαπαντή του Ληξουρίου καλά και να ξαναμαζευτούμε του χρόνου, με χιόνι..και με νερό του Ουρανού, ποτιστικό της γης και της ψυχής μας.
Στους ιδιοκτήτες του ναού, αξίζουν πολλά μπράβο, όχι γιατί φρόντισαν το πανηγύρι της Υπαπαντής τους, αλλά γιατί παρ’ όλες τις δυσκολίες τους, ήρθαν από την Αθήνα και όχι μόνο, για να σταθούν ακόμη μια φορά ευλαβικά στην Παναγιά, που με πολύ κόπο, η οικογένεια Κολαΐτη αναστήλωσε προσεκτικά το ναό της , καθιστώντας το ως μια ομορφοεκκλησιά του τόπου μας.
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΩΤ. ΓΑΛΑΝΟΣ
