Μουσείο : Ερωτήματα (προς πάντα αρμόδιο)

Με τον δημόσιο διάλογο που προκλήθηκε με αφορμή την πρωτοβουλία του Ιδρύματος Κεφαλονιάς και Ιθάκης (ΙΚΙ), έγινε δυνατόν να ακουστεί και να διατυπωθεί, με διαφάνεια και δημοκρατική ευαισθησία, στα ΜΜΕ αλλά και στα δημοτικά συμβούλια και η άλλη άποψη και να αποκαλυφθούν πολλά και ενδιαφέροντα (όπως π.χ. ότι η αρμόδια Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων έχειζητήσει να κηρυχθεί μνημείο!)

Έγιναν αξιόλογες παρεμβάσεις από σοβαρούς συμπατριώτες πολιτικούς και επιστήμονες ειδικούς στα θέματα αυτά, που επιχειρηματολόγησαν και εξέφρασαν την ανεξάρτητη και ελεύθερη γνώμη τους για τον αντιεπιστημονικό και αντιδεοντολογικό τρόπο και τις αναχρονιστικές πρακτικές με τις οποίες αντιμετωπίζεται το θέμα αυτό. Με δεδομένη την εμπειρία αυτή θέτουμε και εμείς τα ακόλουθα ερωτήματα:

  1. Στην Ελλάδα συνήθως προτιμάται η πιο εύκολη (και συχνά πιο προσοδοφόρα) λύση: γκρεμίζουμε απερίσκεπτα και αδικαιολόγητα τα κτήρια για να φτιάξουμε (όταν μετά από χρόνια το καταφέρνουμε) καινούργια. Η επισκευή, αποκατάσταση και συντήρηση είναι πιο δύσκολο, αλλά πιο οικολογικό και πολλές φορές πιο οικονομικό έργο, και γι’ αυτό δεν προτιμάται, γιατί θέλει λίγο παραπάνω σκέψη και δουλειά… Άρα πονάει δόντι κόβει κεφάλι; Αν ίσχυε αυτό και στην ιατρική θα είμασταν όλοι στον Καιάδα… Το ερώτημα εδώ είναι : μήπως αυτό συμβαίνει με το Μουσείο;
  2. Υπάρχει κάποιος που αμφισβητεί ότι το κτήριο του Μουσείου (όπως και τα τρία κτήρια του τετραγώνου στο οποίο βρίσκεται) είναι αξιόλογο αρχιτεκτονικά;). Και αν υπάρχει κάποιος, μπορεί να μας πει γιατί η αρμόδια περιφερειακή Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου και Νοτίου Ιονίου στην Πάτρα, του ίδιου του Υπουργείου Πολιτισμού (!!!)το θεώρησε αξιόλογο και ζήτησε και κίνησε τη διαδικασία να κηρυχθεί διατηρητέο από το 2018;;;
  3. Οι μελέτες που ανατέθηκαν, πριν μερικούς μήνες από την τοπική υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού (βλέπε διαύγεια), προτείνουν να κατεδαφιστεί το κτήριο; Η απλώς αναφέρουν ποιες βλάβες έχει για να επισκευαστεί; Ποιος, αξιολόγησε ότι είναι κατεδαφιστέο και δεν επισκευάζεται ; Μπορεί να το γράψει και να το υπογράψει;;;
  4. Γιατί και οι τρείς μελέτες που ανατέθηκαν προσφάτως (μόλις τον Νοέμβριο 2019 και Ιούνιο 2020) έχουν όλες τίτλο για την «επισκευή και εκσυγχρονισμό» του υπάρχοντος Μουσείου; Το εννοούν αυτό που γράφουν ή υπονοούν κάτι άλλο;;;
  5. Γιατί η τρίτη(τοπογραφική μελέτη) που ανατέθηκε πριν δύο – τρείς μήνες(Ιούνιος 2020) έχει αντικείμενο την τροποποίηση του εγκεκριμένου σχεδίου και την επαναφορά της οικοδομικής γραμμής μπροστά από το μουσείο «τρώγοντας» κοινόχρηστο χώρο; Θα επεκταθεί το κτήριο ή θα κτιστεί κάτι μπροστά από την κύρια είσοδο του Μουσείου στον κοινόχρηστο χώρο (παρτέρι), ο οποίος θεσπίστηκε με το ισχύον πολεοδομικό σχέδιο; (και δεν μπορεί να μειωθεί) ή μήπως, ετοιμάζεται-σύμφωνα με πληροφορίες- να γίνει προσθήκη εκτεταμένου και υψηλού υπογείου πέρα από το περίγραμμα του υφιστάμενου κτηρίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται;
  6. Γιατί δεν επικεντρώνεται η συζήτηση για την ανέγερση και ενός νέου μουσείου – με τα διατιθέμενα χρήματα του ΕΣΠΑ – στο υφιστάμενο οικόπεδο του Δημοσίου, ώστε να καλυφθούν οι αυξημένες νέες ανάγκες; Γιατί αυτή η περίεργη εμμονή να γκρεμιστεί το παλιό «σώνει και καλά» προκειμένου να κτίσουμε καινούργιο;; Γιατί αποτελεί προϋπόθεση του καινούργιου η κατεδάφιση του υπάρχοντος;; Μας προσφέρονται δύο κτήρια στην τιμή του ενός και μεις παίρνουμε το ένα;;

Συμπέρασμα με βάση την κοινή λογική, μέχρι να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα:

Η αρχιτεκτονική και ιστορική αξία του κτηρίου αποδεικνύεται από το γεγονός ότι το ίδιο το Υπουργείο (αρμόδια Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων το έχει κρίνει διατηρητέο /νεότερο μνημείο.

Η δυνατότητα επισκευής (στερέωσης, ενίσχυσης)του κτηρίου έχει διαπιστωθεί, καταγραφεί και κριθεί από διαπρεπείς ειδικούς τεχνικούς επιστήμονες.

Αν, λοιπόν, το κτήριο είναι άξιο διατήρησης και επίσης επισκευάζεται, ποιο είναι το πρόβλημα ;;;

Σε κάθε περίπτωση το Μουσείο, εφόσον παραμείνει ως διατηρητέο/ νεότερο μνημείο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πολιτιστική χρήση, όπως αρμόζει στο κέντρο της πόλης.

Ας υπενθυμίσουμε τέλος στους υποστηρικτές της κατεδάφισης ότι τα περί «ακαταλληλότητας» και «κοπριάς» της κατασκευής λέγονταν και για τα άλλα δύο σημαντικά μοντέρνα κτήρια που επισκευάστηκαν:

Το κτήριο του Α’ Δημοτικού Σχολείου στο Ληξούρι, μοντέρνας, πρωτοποριακής αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου, κατασκευής δεκαετίας του 1930, το οποίο ήταν εγκαταλελειμμένο πολλά χρόνια και το οποίο υπέστη τον σεισμό του 1953 αλλά και του 2014, κυριολεκτικά δίπλα στη θάλασσα με τόσες βλάβες και φθορές και στα θεμέλια, στερεώθηκε και επισκευάστηκε!

Το κτήριο του περιπτέρου του Αίνου, μοντέρνας επίσης αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου, κατασκευής δεκαετίας του 1930 και εγκαταλειμμένο 60 χρόνια μετά τον σεισμό του 1953, σε υψόμετρο 1300 μέτρα μέσα στην υγρασία και στα χιόνια, με τόσες φθορές και βλάβες, στερεώθηκε, επισκευάστηκε και αποκαταστάθηκε !..

Με δεδομένα τα παραπάνω απευθύνουμε και πάλι έκκληση να βοηθήσουν όλοι, μαζί με την κοινωνία των πολιτών, ώστε να αποφευχθεί ένα αρχιτεκτονικό, πολεοδομικό, και πολιτιστικό σκάνδαλο (όσο είναι ακόμα καιρός)…

Ηλίας Μπεριάτος Αρχιτέκτων-πολεοδόμος-χωροτάκτης

Ομ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Πρόεδρος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Κεφαλονιάς και Ιθάκης (ΙΚΙ)

 Δώρα Μαρκάτου Ιστορικός Τέχνης τ. Αναπλ.

Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Έφορος του Κοργιαλενείου Ιστορικού

και Λαογραφικού Μουσείου Αργοστολίου

Ηλίας Μπεριάτος
Δώρα Μαρκάτου